Ç’është dyshimi?

Dyshimi është ndjenja e lëkundjes dhe pasigurisë së plotë që shkakton djalli në zemrën e besimtarit duke ia çoroditur imagji­natën me një sërë kujtimesh, portretesh dhe pamjesh. Dyshimi është loja e fundit dhe arma e fundit që luan djalli kundër një njeriu, veçanërisht kundër besimtarit. Duke ia lëkundur bindjet, besimin, qëllimet dhe synimet e shëndosha, duke ia çoroditur imagjinatën me pamje iluzive që e largojnë nga realiteti, djalli ia lëkund njeriut besimin dhe sigurinë në vetvete.

Ç’është shenja e djallit?

Shenja e djallit është një pikë e rëndësishme në zemrën e njeriut, veçanërisht besimtarit, ku djalli drejton topin, pushkën, shigjetën, ajo pikë e zemrës të cilën e merr në shenjë djalli. Në zemrën e njeriut, veçanërisht, të besimtarit, është pika ku vijnë e mblidhen frymëzimet engjëllore, si dhe pika e djallit. Krejt si po­let minus (-) dhe plus (+) të një baterie elektrike!

Cilët njerëz dyshojnë më shumë?

Te myslimanët fillestarë, te ata që e fillojnë punën së pari nuk ndodh dyshim. Dyshimi shfaqet më shumë te disa mysli­manë që ia kanë dhënë zemrën fesë, që ia kanë shkëputur dja­llit nga dora të gjitha lidhjet dhe frerët me të cilat ai kërkon t’i pengojë ose t’i shmangë nga feja për t’i drejtuar atje ku do vetë, që i kryejnë pak a shumë detyrat dhe adhurimet ndaj Zotit dhe që bëjnë përparime në besim. Besimtarët që janë në rrugën e përparimit me aftësitë e zemrës në botën e tyre të brendshme, që janë në ngjitje të vazhdueshme drejt nivelit të njeriut të për­kryer, përballen në pikat e vështira të rrugës së tyre me dyshi­min si armë e djallit. Po, ndërsa njeriu është duke u lartësuar në qiejt e shpirtit, djalli i ngre nga një kurth në çdo etapë dhe pret. Kur e sheh të përshtatshme, e hedh shigjetën e dyshimit duke marrë shenjë atë pikën e ndjeshme të zemrës së besimtarit, dhe pret rezultatin. Kjo do të thotë se thellësia në besim shkakton smirë dhe reaksion te djalli.

Dyshimi shfaqet disa herë te shpirtrat e ndjeshëm dhe nervo­zë, kurse, disa herë, te ata që hanë shumë ose janë të dhënë pas trupit. Dyshimi te besimtari nuk ka format e turbullirave dhe depresioneve, por të shqetësimeve të zakonshme. Sado i përpa­ruar të jetë besimtari në besim, mund t’i shfaqet dyshim. Madje, ka ndodhur që edhe personaliteti më i madh pas sahabëve, shokëve të Profetit, Imam Rabaniu, ka pësuar dyshim. Ashtu siç nuk është kusht që njeriu i prekur nga dyshimi ose i vënë në shenjë për këtë gjë, të jetë një besimtar i shquar në besim, nuk është kusht që njeriu i paprekur nga dyshimi ose që nuk vihet në shenjë, të jetë i qetë.

Te qafiri, mohuesi nuk shfaqet dyshim. Mohimi i mohuesit është, mbase, një mohim i llogaritur, i planifikuar, kryeneç, kundërvë­nës, armiqësor. Te mohuesi mund të shfaqen turbullira dhe kriza shpirtërore, pakënaqësi e shqetësime të cilat e bëjnë atë agresiv dhe përdhunues. Djalli i fryn atij filozofi të reja e origji­nale, i jep ide të reja mohuese dhe, më në fund, e bën mohue­sin ta mohojë edhe atë vetë, djallin!

Sigurisht, djalli nuk u jep dyshim atyre që janë regjistruar te ai, që ia kanë lënë frerët e vetes atij dhe që i shkojnë pas si qengj atij. Djalli nuk merret me ata që rrinë urtë e butë brenda atmosferës, brenda fushën magnetike të tij, me symbyllurit që numërojnë në vend, me ata që i kanë trutë te sytë, kurse ze­mrën, te stomaku! Ata janë viktima gjahu të tij të lidhur këmbë e duar në kafazin e tij, të urtë aq sa kurrë s’u shkon ndërmend të zgjidhen, të ikin e të shpëtojnë. Kështu bashkëjetojnë të dy palët: ata të kënaqur nga djalli dhe djalli, prej tyre, gjer ku mund ta çojnë…

Cili është qëllimi i djallit për të shkaktuar dy­shim?

Djalli nuk mund të hyjë në zemrën e besimtarit të përgatitur në besim e që i plotëson detyrat adhurimore, nuk mund ta shty­jë atë në mohim. Dhe kurrë nuk e zë dot në zemrën e tij vendin e afërsisë dhe dashurisë për Allahun, e mendimit për sunetin, traditën e Profetit, kurrë nuk arrin dot ta bëjë besimtarin t’i bra­ktisë adhurimet. Sepse, pavarësisht nga çdo gjë, besimtari për­paron vazhdimisht, fiton afërsi ndaj Allahut dhe, me shpirtin, ndjenjat dhe trupin, ngjitet lart në një spirale drite. Në këto ku­shte, djalli mendon kështu: “Të paktën, t’i hedh një gur të fun­dit, t’ia turbulloj zemrën me shigjetat e dyshimit dhe të përpi­qem t’ia prish qetësinë dhe kënaqësinë që ndjen në adhurimet. Ndoshta arrij ta preokupoj, ta mërzis dhe ta bëj të mendojë se kjo apo ajo gjë s’është ashtu siç e ka ditur ai. Atëherë, ai fillon të dyshojë!..” Dhe besimtarit dyshues të qëlluar nga këto shigje­ta, fillojnë t’i vijnë në namaz mendime që s’i kanë ardhur ndo­njëherë më parë. Pasi merr abdes, mendon se këtë apo atë gjy­mtyrë s’e ka larë mirë ose e ka harruar pa larë, etj. Dhe merr abdes përsëdyti. Gjëra të tilla vazhdojnë gjersa adhurimet t’i duken të rënda dhe, na ruajttë Allahu, t’i braktisë! Më në fund, ai bëhet lodër e djallit që ia ka arritur qëllimit!

Dyshimet mund të jenë të lidhura si me adhurimet, ashtu dhe me vetë besimin. Përtej kësaj, djalli mund t’i stolisë mëkatet duke e turbulluar imagjinatën, mund t’i provokojë ndjenjat dhe mund ta sjellë njeriun në gjendjen e një fantazisti që nuk do t’ia dijë për arsye, logjikë, gjykim!

A ka dyshimi anë të dobishme?

Në fakt, siç e prekëm edhe më lart, në esencën e shumë ve­tëve, veçanërisht të natyrave të ndjeshme, dyshimi është një ze­mberek që do t’u shërbente përjetësisht si shtytje në zhvillimin e tyre. Krejt si zembereku i orës, edhe zemra e tyre punon pa pu­shim nëse është e kurdisur me dyshim dhe i çon përpara, sepse në sajë të tij, prova dhe lufta vazhdojnë gjer në vdekje. Në një besimtar me besim të shëndoshë dhe punë me vend që e ka shtënë në dorë egon e vet, burimi që e detyron të zhvillojë të ashtuquajturën “luftë të madhe” dhe i përfton shpërblimin e fitimtarit, është dyshimi.

Me një tjetër aspekt të tij, dyshimi e mban njeriun vazhdi­misht të zgjuar e syçelë. I qetë dhe i kënaqur si rrjedhojë e suk­sesit në detyrë dhe zotërimit të situatës, myslimani duhet të rrijë vazhdimisht i zgjuar si ushtari me gishtin në këmbëz për të mos rënë në ndonjërën prej gropave të armikut djall që s’di ç’është gjumi. Ashtu si i sëmuri që i lutet e i përgjërohet Zotit se është i sëmurë, edhe njeriu i lëkundur, para çdo shenje dyshimi thotë “aman, o Zot!”, e tendos veten para rrezikut, mbyllet brenda një kalaje ku s’mund të hyjnë mëkatet, dhe shpëton. Mjafton që, siç do ta theksojmë, të mos e zmadhojë dyshimin duke e bërë të rrezikshme.