Yetkin Yildirim
Zemra e një fëmije duhet ushqyer me përshpirtshmëri dhe besim tek Zoti qysh në moshë të vogël. Mësimi rreth Zotit në një moshë të re, i ndihmon fëmijët të përballojnë vështirësitë e jetës jo vetëm gjatë periudhës së vegjëlisë, por edhe kur të jenë të rritur. Sa më shumë të jetë i ekspozuar një fëmijë në një shoqëri që praktikon besimin, aq më e lehtë do të jetë për atë fëmijë të kuptojë dhe të pranojë besimin dhe jetën shpirtërore më vonë kur të rritet. Është vënë re se fëmijët që janë rritur në një shoqëri religjioze, janë më të aftë për të formuar relata të qëndrueshme e të shëndetshme me prindërit e tyre (Nursi 2002). Islami na mëson se fëmijët janë dhuratë nga Zoti Mëshirëplotë e Bujar. Ne duhet t’i duam e të përkujdesemi për ta me dhembshurinë e dashamirësinë e duhur me qëllim që të sigurojmë një zhvillim të shëndoshë për ta.
Profeti Muhamed, paqja dhe bekimi i Zotit qofshin mbi të, i konsideruar si “Kuran i gjallë” nga gruaja e tij Aishja, është një shembull parësor se si të kuptohet koncepti islam mbi të ushqyerit e botës shpirtërore të fëmijëve. Ashtu si në aspektet e tjera të jetës, Profeti Muhamed shërben këtu si një shembull për mënyrën se si duhen edukuar fëmijët.
Në shumë mësime të tij, Profeti Muhamed vë theksin mbi rëndësinë e të treguarit mirësi dhe dhembshuri ndaj fëmijëve.
Sa kohë fëmijët janë të dobët dhe të pafuqishëm, shpirtrat e tyre lulëzojnë më mirë kur ata kuptojnë dhe përjetojnë për vetët e tyre Krijuesin e Fuqishëm e të Dhembshur. Përmes besimit në Zot dhe dorëzimit pas udhëzimit të Tij, fëmijët do të jenë në gjendje të përballojnë frikën dhe sfidat përgjatë jetës së tyre.
Të treguarit e dashurisë dhe mëshirës për fëmijët, ka një vend të veçantë në mësimet e Profetit Muhamed. Për të adresuar rëndësinë e mëshirës në zhvillimin shpirtëror të fëmijëve, Profeti deklaronte: “Cilido që nuk tregon mëshirë ndaj fëmijëve të tij, nuk është prej nesh” (Muslim). Për këtë arsye, Profeti Muhamed predikoi që fëmijët duhen të qasen me mëshirë, dashuri, respekt dhe besim, ndërkohë që mësimet islame në mënyrë të veçantë theksojnë mëshirën dhe dashurinë. Gruaja e tij Aishja jep shembujt e mëposhtëm:
“Një ditë, një person nga shkretëtira erdhi tek Profeti Muhamed dhe tha, ”Ti po puth fëmijët, por tradicionalisht ne nuk i puthim ato”. Profeti u përgjigj, ”Çfarë mund të bëj unë, nëse Zoti e ka hequr mëshirën nga zemra juaj?” (Buhari, Ahlak; Muslim, Kitabu’l Fedail)
Një mësim tjetër nga Profeti për këtë koncept në lidhje me nipin e tij Hasanin:
Një ditë Profeti ishte në një nga tregjet e Medinës. Ai u largua nga tregu, kështu bëra edhe unë. Pastaj ai kërkoi tre herë, ”ku është fëmija i vogël?” Më vonë tha, “thirr Hasan!” Më pas Hasani u ngrit dhe filloi të ecte me një varëse rruazash përreth qafës së tij. Profeti zgjati dorën e tij, ja kështu, dhe Hasani bëri të njëjtën gjë. Profeti e përqafoi atë dhe tha, “O Allah! Unë e dua atë, kështu të lutem duaje atë dhe duaji ato që e duan atë.” Që kur i Dërguari i Allahut e tha këtë, askush nuk ka qenë më i dashur për mua sesa Hasani. (Buhari, Libas).
Megjithatë, është e rëndësishme të nënvizojmë se, Profeti Muhamed ishte përgjithësisht i paanshëm në qasjen e tij përsa i përket rritjes së fëmijëve. Ai ishte i mëshirshëm dhe i dashur ndaj fëmijëve, por ishte gjithashtu i vendosur në udhëzimet e tij. Fethullah Gylen, për Profetin Muhamed vëren si më poshtë:
“I Dërguari ishte krejtësisht i ekuilibruar në mënyrën se si ai i rriti fëmijët e tij. Ai i donte fëmijët dhe nipërit e tij shumë dhe rrënjosi dashurinë në ta. Megjithatë, ai nuk lejoi që dashuria e tij për ta të jetë e abuzueshme. Asnjëri nga ata nuk guxonte vullnetarisht të bënte ndonjë gjë gabim. Nëse ata bënin ndonjë gabim të paqëllimshëm, mbrojtja e të Dërguarit i parandalonte ata nga shmangie qoftë edhe të vogla. Ai e bëri këtë duke i mbështjellë ata me dashuri dhe me një aureolë dinjiteti.
Për shembull, njëherë Hasani apo Hyseni, dëshiroi të hante disa lëmosha që ishin të caktuara për t’ua shpërndarë të varfërve. I Dërguari menjëherë ia mori nga dora dhe i tha: “Çdo gjë e dhënë si lëmoshë është e ndaluar për ne.” Duke i mësuar ata ndërkohë që ishin të vegjël, për të qenë të ndjeshëm ndaj veprimeve të ndaluara, ai përcaktoi një princip të rëndësishëm të edukimit.
Ai kurrë nuk bëri ndonjë dallim mes djemve dhe vajzave të tij, duke thënë “Sa e bukur është një fëmijë vajzë e dhimbshme, ndihmuese, gazmore, e bekuar dhe plot me ndjenjat e një nëne”. Profeti Muhamed nuk e kufizoi dashurinë dhe mëshirën e tij, ai tregoi dashuri dhe mëshirë ndaj fëmijëve të besimeve të ndryshme. Ai i mësoi myslimanëve të trajtonin fqinjët e besimeve të tjera si familjarët më të afërm. Për shembull, Profeti Muhamed vizitoi fëmijën e fqinjit të vet çifut kur ai ishte i sëmurë.
Profeti Muhamed përcaktoi si një rëndësi të veçantë të luajturit me fëmijët. Ai i inkurajoi prindërit të luanin me fëmijët e tyre dhe tha atë që kushdo që ka fëmijë të vegjël, duhet të bëhet si fëmijë i vogël gjithashtu, në mënyrë që të luajë me to. Një herë, Profeti dhe disa nga shokët e tij qenë ftuar për darkë. Rrugës duke vajtur për në darkë, ata takuan nipin e Profetit, Hysenin, i cili ishte një fëmijë shumë i vogël. Hyseni po luante me disa fëmijë të tjerë kur e panë atë. Kur shikoi fëmijët, Profeti Muhamed bëri disa hapa përpara dhe hapi krahët e tij gjerësisht në mënyrë që t’i kapte ata, ndërsa fëmijët filluan të vraponin përreth duke luajtur. Atëherë Profeti Muhamed vrapoi pas Hysenit për t’u bashkuar me të në lojën e tij derisa e kapi atë. Kur e kapi Hysenin, ai vendosi një dorë nën mjekrën e tij dhe një dorë prapa qafës dhe e puthi atë.
Fëmijët janë vrojtues të mprehtë, ata vrojtojnë ambientin që i rrethon nga afër, dhe jeta shpirtërore e tyre është e influencuar nga kjo. Është thelbësore të kuptojmë se prania e menjëhershme e familjes në shtëpi, familja e zgjeruar, mjedisi shkollor dhe shokët, të gjithë kanë një ndikim në zhvillimin e natyrës shpirtërore të fëmijës.
Profeti Muhamed ka thënë që çdo fëmijë është i lindur me një aftësi për të qenë i afërt me Zotin, por ambienti i tij mund t’i shkaktojë distancim.
Çdo gjë që rrethon një fëmijë ka një ndikim në shpirtin e tij. Për këtë arsye, është e domosdoshme që ambienti në të cilin fëmija është i ekspozuar duhet përzgjedhur me kujdes. Dijetarët myslimanë deklarojnë se papërsosmëritë që një fëmijë mund të përthithë nga mjedise të dëmshme, vendosin një pikë të zezë në zemrën e tij. Për shembull, është një obligim shpirtëror i të gjithë prindërve për të mbrojtur fëmijët e tyre nga imazhe apo zëra të pahijshëm, nga njerëz me mendime amorale, ndjenja të shthurura dhe nga sytë mëkatarë.
Duke mbajtur mirë në mendje këtë, Profeti Muhamed deklaroi se fjalët e para që një fëmijë duhet të dëgjojë, duhet të jenë “la ilahe il’lallah” (Nuk ka zot tjetër përveç Allahut). Dija e përgjithshme shpirtërore e një fëmije do të bazohet në këto fjalë të para.
Sipas Islamit, bota shpirtërore hyn në jetë me praktikën e përditshme fetare. Falja është një nga pesë shtyllat kryesore në Islam. Profeti Muhamed deklaroi, “Namazi (Falja) është shtylla e fesë”. Për më tepër, Profeti deklaroi që njeriu përjeton qasjen më të afërt me Zotin kur përulet në namaz. Kështu, ne mund të kuptojmë që niveli më i lartë i përshpirtshmërisë, përjetohet përmes namazit. Prandaj namazi me përqendrim të plotë është i rëndësishëm. Për të arritur këtë përqendrim, shumë njerëz preferojnë një atmosferë të qetë.
Edhe pse prezenca e fëmijëve në vendet e adhurimit mund të shqetësojë përqendrimin e njerëzve, mësimet e Profetit Muhamed, qartësisht tregojnë se ai nuk i hoqi fëmijët nga vendet e faljes. Raportohet që edhe kur ai po udhëhiqte faljen me xhemat, ai nuk insistoi që fëmijët të linin vendin e adhurimit. Profeti Muhamed shkoi më larg në qëndrimin e tij, saqë fëmijët mund të kalonin përmes këmbëve të tij, kur ai udhëhiqte faljen. Ndonjëherë, fëmijët lozonjarë ngjiteshin në shpinën e tij ndërkohë që ai përkulej. Në një rast, një fëmijë i vogël u ngjit mbi të ndërkohë që ai u gjunjëzua në falje, megjithëse ishte duke udhëhequr faljen, ai qëndroi në atë pozicion derisa fëmija zbriti.
Madje Profeti u lejoi të vegjëlve të ishin të pranishëm në vendet e faljes. Ai shpejtoi faljen në mënyrë që nënat të mund të kujdeseshin për nevojat e foshnjave të tyre. Profeti ka thënë: “Kur unë ngrihem për t’u falur, kam për qëllim që ta zgjas atë, por në të dëgjuarit e të qarave të një fëmije, unë e pres shkurt atë, sepse mua nuk më pëlqejnë shqetësimet e nënave.”
Në disa raste, ai mbante fëmijë në krahët e tij për të qenë në gjendje që të qëndronin në vendin e faljes ndërkohë që ai po falej. Ai i mbante ato në krahët e tij kur qëndronte në këmbë dhe me kujdes i ulte ato në anë të tij ndërkohë që gjunjëzohej në falje. Në këtë çështje, Profeti Muhamed nuk bëri ndonjë dallim mes djemve dhe vajzave. Transmetohet se Profeti Muhamed erdhi në xhami duke mbajtur Umamen, mbesën e tij mbi shpatulla. Duke e mbajtur atë ashtu mbi shpatulla, Profeti Muhamed udhëhoqi faljen. Kur ai përkulej, e zbriste atë poshtë dhe e rimerrte përsëri sipër kur ngrihej. Ai vazhdoi të bënte kështu derisa mbaroi faljen e tij.
As gjatë predikimit të tubimeve, Profeti Muhamed nuk kërkoi që të hiqeshin fëmijët. Një nga shokët e tij thotë, “Unë pashë Profetin tonë duke predikuar. Hasani ishte ulur mbi gjunjët e tij. Gjatë fjalimit të tij, ai rastësisht do të përkulej, të puthte djalin dhe të thoshte: “E dua atë”.
Profeti Muhamed jo vetëm që i lejoi fëmijët në xhami, por caktoi madje një vend të veçantë për ta për t’iu bashkuar faljes. Të mbajturit e fëmijëve afër gjatë faljeve të përditshme, është një fakt i një rëndësie të veçantë për atë se fëmija do të përfitojë nga mjedisi shpirtëror. Ne mësojmë nga këto leksione që më mirë se të përjashtosh fëmijët nga vendi i adhurimit, ne duhet ta stërvisim veten tonë që të përqendrohemi gjatë faljes në prezencë të tyre. Kjo do të përmirësojë aftësinë tonë që të fokusohemi në marrëdhëniet tona me Zotin përgjatë faljes edhe në mjedise shpërqendruese. Në Islam është e rëndësishme të jesh i aftë për të jetuar shpirtërisht në të gjitha pjesët e jetës. Ky synim mund të arrihet duke mësuar se si të jesh me Zotin edhe në kohë të vështira të jetës sonë. Një person që stërvit përqendrimin dhe shpirtin e tij për të qenë afër me Zotin gjatë faljes edhe në prani të fëmijëve, do të jetë në gjendje të vazhdojë spiritualitetin e tij gjatë etapave të vështira të jetës.
Profeti Muhamed është një shembull perfekt për atë se si qeniet njerëzore mund të ngrihen përmes shkallëve të përshpirtshmërisë. Duke ndjekur shembullin e tij, myslimanëve u kërkohet që të jenë transparentë me mendimet e tyre. Me fjalë të tjera, myslimani nuk duhet të mendojë në një mënyrë dhe të sillet ndryshe, dhe është e rëndësishme të qenurit konsekuent me fëmijët. Duke dëshmuar një mospërputhje në mes të asaj çfarë të rriturit thonë dhe bëjnë, kjo mund të çojë drejt plagëve të thella në natyrën shpirtërore të një fëmije.
Nëse një prind dëshiron që fëmija i tij të falet si ai, ai duhet të falet në prezencë të fëmijës në mënyrën më të sinqertë dhe shembullore. Duke kryer lëvizjet shpirtërore të faljes në prani të një fëmije, bën që kjo të ketë një efekt të thellë mbi ta. Duke parë prindërit e tyre në një gjendje ngazëllimi gjatë një falje të devotshme, mund të çelë shpirtin e një fëmije dhe mund t’i çojë ata të bëjnë pyetje dhe të mësojnë rreth kryerjes së faljes. Duke shpjeguar kënaqësitë shpirtërore të faljes dhe riteve të saj, në këtë gjendje ajo do të depërtojë natyrshëm në thellësi të shpirtit të fëmijës. Të përpjekurit për të shpjeguar eksperiencën e një rituali të plotë shpirtëror, nga ato që nuk e kanë provuar kurrë atë, nuk do të ketë një efekt të ngjashëm mbi fëmijën.
Referencat
Darimi, Ebu Muhamed Abdullah Abdurrahman, Cagri Publications, Istanbul: 1992
Gulen, Fethullah, The Messenger of God-Muhamed, The light Inc, Istanbul: 2005
Nursi, Said. Existence and Divine Unity, The Light Inc, NJ: 2002
Taberani, Sulejman ibn Ahmed. El Mu’xhemu’l-kebir.
Uizaratu’l-Eukaf ue’l –Shuunu’l-Dinije, Bagdad: 1984
Sunenu Tirmidhi, Junus Emre Publications, Istanbul: 1981.
