Ku je, heroi, për të cilin jetuam të përmalluar për shekuj me radhë?
Ku je, pëllumbthi i fantazisë sonë, kali i flatruar i ëndrrave tona? Ku je, lajmëtari i “jetës sonë edhe pas vdekjes”? Edhe në ditët kur të pushtuar qemë prej vuajtjeve, edhe në netët që gjumë në sy nuk ha hyri, ne sytë kah rruga i mbajtëm, për të të pritur. Çdo hije që na shfaqej, thoshim “duhet të jetë Ai”, ndaj edhe dilnim menjëherë në rrugë, duke kënduar “Këngën e Mikriptjes së Lëvduar” që medinasit këndonin teksa prisnin të Dërguarin e Allahut (xh.xh.). Për sa e sa ditë të pritëm gjer në perëndim; ktheheshim nëpër shtëpi, me krahët dhe këmbët të këputura, e nuk mund të gjenim qetësi veçse te zambakët e bardhë. Ndërkohë që çdo ditë e re na e shtypte shpirtin me flladin e shqetësimit dhe mjerimit, armiqtë nuk njihnin të ndalur dhe e mbytnin gjithkah nën shamatanë e rrëmujës; nuk do të vijë ai me frymën e Mesihut dhe me shpatullat e Herkulit…
Ku je dhe kur do të vish, heroi im legjendar! Të betohem te Zoti, se të gjitha këto shpirtra të vdekura, këto zemra të shuara, janë thuajse duke marrë fund! Nëse nuk do t’u vish në ndihmë këtyre shpirtrave me atë frymën tënde të pastër që fal jetë, në liqenet tona të thara dhe në hauzet e zbrazura nga uji nuk ka për të mbetur më asnjë zambak uji që nuk do t’i kenë rënë gjethet. U bënë shekuj që vreshtari ka ikur dhe vreshtat u thanë. Toka është mërzitur me qiellin, ndërsa qielli, që prej ditës kur tha se kemi “dëshirë që sytë të thahen”, i gjithë ambienti u shndërrua në një shkretëtirë të paanë. Ne çdo karvan që kaloi përmes kësaj shkretëtire gjigante, e pyetëm për ty, sikur të ishim duke pyetur për këmishën e Jusufit, derisa u ndalëm, të presim me durim të mirë për agimet e reja. Sa e sa herë i pandehëm mizat për shqiponja në këtë botë ku nuk shkelte këmbë njeriu; të gjymtuarit pa duar e pa këmbë i duartrokitëm si të ishin Aleksandri i Madh. Nuk mbeti më asnjë grup udhëtarësh që nuk rendëm për t’i pyetur. Por ti nuk ishe në asnjërin prej tyre! Hasëm në sa e sa njerëz të mëdhenj si minaretë, por mendimet e tyre ishin në gjatësinë e gishtit, e vullneti nuk u mjaftonte as sa për të ndezur një qiri të vetëm. Me botën shpirtërore të karbonizuar, mendime të rrënuara, shikimin miop dhe të shprehurit krejt dekolte. Tek asnjëri syresh nuk dalloheshin shikimet goditëse të heroit tonë, asnjë nga vuajtjet dhe shqetësimet e tij, e aq më pak buzëqeshjet dhe entuziazmi që e dallon heroin tonë…
Koha për ne ka qenë përherë Muharrem, e ambient kemi pasur Qerbelanë. Zemra jonë vajtonte me klithmat e vajit të Huseinit. Sytë na mbetën në horizontet e mbuluara prej muzgut, syzojnë rrugën sikur të jenë në pritje të hënës së parë, sepse ne duam që në çdo fytyrë të të shikojmë ty, në çdo këlthitje të dëgjojmë sihariqin tënd. Të përmalluar, të etur dhe të dashuruar jemi pas teje…!
Ne ty të njohëm përherë si një njeri mirënjohës, mospritës, që jetonte për hir të të jetuarit të të tjerëve, gjithmonë i vetëdijshëm dhe gjithmonë i talentuar. Nuk njohu kurth askush nga ata që u përfshinë në atmosferën tënde. Ti qave me ta, kur të dashuruarit pas teje qanë; qeshe bashkë me të qeshurit e tyre. Ti vajtove për ta dhe me gëzimet e tyre u gëzove. Nuk ta prangosën dot zemrën e madhe që kishe dhe shpirtin që lartësive donte të fluturonte, asgjë lëndore, asgjë e kësaj bote. Ti ishe vetë mirënjohja e kulluar, vetë sinqeriteti…!
Edhe kur përsipër more një përgjegjësi të rëndë e të madhe sa mali i Kafit, ti ishe më se i vetëdijshëm se çfarë ishe duke bërë dhe ishe i vendosur. Andaj ty nuk të bezdisën, nuk të larguan dot nga rruga dhe nuk të zgjuan as ndjesinë më të vogël të mosmirënjohjes, as rrugët e thepisura, as detet e gjakut që i dolën përballë. Hyre në këtë rrugë porsi një i dashuruar i ethshëm, ndaj pate thënë: “Ne hymë në rrugën e dashurisë; nuk na nevojiten as nderi, as krenaria.”…!
E mban mend, që njëherë Mikut tënd i qe ngulur një gjemb në këmbë dhe të tjerët deshën që ta matnin jetën tënde në një peshore dhe ti thuajse u çmende. Sikur njëmijë shpirtra të kishe, do ta quaje mosmirënjohje po të mos i sakrifikoje ato për një fije floku nga të ballukeve të tija! Ku je, Hubejb…!
Edhe njëherë tjetër, kur t’i patën prerë krahët, pastaj këmbët dhe ti re në përdhe porsi një pemë e prerë nga degët. Mbi shpatulla nuk të kish ngelur veçse një kokë e kuqe flakë prej gjakut të derdhur. Përpiqeshe ta fshihje e ta ruaje me kujdes atë kokë madhështore, së cilës do t’i qëndronin në këmbë në shenjë respekti edhe huritë e Xhenetit. Dhe, nëse të kujtohet, ti thoshe: “Për sa kohë që kjo kokë të jetë mbi këto supe, unë do të jem më mosmirënjohësi nëse nuk do t’i pres në kraharorin tim të gjitha tehet e shpatave.” Ku je, Musab…!
Nëse të kujtohet, po prapë, njëherë tjetër, e pate marrë pas vetes të gjithë ushtrinë dhe pate ikur shumë larg. Nuk të mbante vendi. Ishe flakë e zjarr. Ishe si tufan. Doje që ta merrje të gjithë rruzullin në dorëzim me një lëvizje të vetme, për ta lidhur me frerëmbajtësin e madhërishëm të gjithçkaje. Me trimoshat e tu mbërrite me një frymë në atdheun e idhujtarëve të zjarrit dhe shkaktove një ulërimë të atillë mes tyre, që edhe muret e Kisrës u rrëzuan njëri pas tjetrit, për t’u varrosur njëherë e mirë në brendësi të tokës. Mandej e more topuzin dhe e vërvite mbi kryet e Bizantit. U bëre udhërrëfyes i trimit riosh turk që do të vinte shekuj më vonë, duke hapur kësisoj rrugën që të çonte për në Konstandinopojë. A Hidri ishe, a mos ishe Iljasi? Ngado ku shkelte këmba jote çelnin gonxhe trëndafilash, e në çdo rrënojë ku hidhej hapi yt, ndërtoheshin perandori nga më madhështoret. Si miqtë, ashtu edhe armiqtë, besonin se shpata jote kish zbritur prej qiellit, ndërsa ushtritë të pandehnin se ishe një engjëll i ngarkuar me detyrën e udhëzimit të mbarë njerëzimit. Dhe, pikërisht në atë kohë kur fitoret u ishin mbivendosur njëra-tjetrës, si të ishin kthyer në ligj të natyrës, dhe ti ishe shndërruar në përmendoren e këtij ligji, nga ato buzë që prisje të të përgëzonin, dëgjove se ishe i liruar nga detyra. Me çallmën në dorë dhe me një qëndrim mëkatari, dëgjoje prej atyre buzëve të të thuhej: “Populli i sheh të gjitha betejat e fituara si të tuat, ndërkohë që…”[1] Për ty kishte të drejtë dhe, kësisoj, shpallje bindjen tënde të plotë ndaj çdo lloj vendimi që mund të merrej. Mandej, kalove dhe hyre nën urdhrat e dikujt që kishte qenë përherë poshtë teje dhe vijove rrugën tënde në emër të idealit tënd të madh. Na e thuaj, për hir të Zotit! Si i durove të gjitha këto? A nuk kishe fare krenari për veten, pak nder të thyer? Ku je, trimi im, për frymën e të cilit jemi të përmalluar, o Halid…!
Njëherë tjetër të patën penguar që të flisje me vëllain tënd. Hë, e mban mend, që gjer në atë ditë, nuk ishe ndarë asnjëherë dhe nuk kishe ndenjur kurrë pa folur me të… Nuk do të flisje me vëllain që kishe luftuar përherë krah për krah dhe ishe ulur çdo ditë gju më gju për të ngrënë bashkë. Ai urdhër vinte prej një kuvendi shumë të lartë dhe ti ishe i vendosur që t’i bindeshe nga fillimi e deri në fund. Na e thuaj, ma thuaj mua, për hir të Atij njeriu, pas të Cilit aq shumë ishe dashuruar! Më thuaj, a i the ndonjë fjalë tjetër, veç asaj që unë di më së miri, “Nuk e di”!.. Nëse jo, atëherë ç’është gjithë kjo besnikëri, ç’është gjithë kjo mirënjohje dhe ç’vullnet të fortë që paske pasur! Ku je, Ebu Katade…!
Dikur, ti ecje përpara mësuesit tënd. Xhybeja, që e kishe larë aq mirë dhe e pate lyer me esencë parfumi, t’u spërkat nga një pikë balte prej hapave të kalit të tij. Atë ditë ti ishe një sundimtar. Një sundimtar i një bote, për të cilën dy sundimtarë ishin shumë… Persët i kishe bërë robër të portës sate, ndërsa memlukët ishin bërë skllevërit e tu, e ndërkohë që “edhe luanët u trembeshin shputave të egërsisë sate”, ti shkove dhe vendose ta lije si amanet, që arkëmortin të ta mbulonin me atë xhybe të njollosur me pak baltë. Ç’të kesh qenë ti kështu vallë? Sufi të kesh qenë? Apo mos je ndonjë dervish? Apo, mos vallë je ndonjë engjëll që shëtit nëpër tokë? Ku je, o kthetërluan, ku je…!
Ndërkohë që sytë e mi shohin kah rruga për ty, që të vish, dhe gjuha më këndon këngët e mirëseardhjes, doja që me penzën e thyer të prekja pak në telat e zemrës sime. I ngrati unë! Nuk përktheva dot as edhe një grimcë të vogël të kësaj enigme. “Por unë jam prekur aq shumë prej asaj melodie, sa që e kam të pamundur të mund të shprehem.”
Sytë na u fiksuan andej, në drejtim të rrugës prej nga pate ardhur herën e parë. Dhe u bënë kaq vjet që ne brenda vetes ushqejmë shpresën se ti do të vish një ditë. Dhe veten e ngushëlluam duke të imagjinuar. Ne do të të presim ty në çdo agim, po me këtë shpresë dhe po me këtë gjer në përjetësi, me këtë shpresë dhe me këtë vendosmëri dhe çdo karvan që do të kalojë, për ty do ta pyesim. Na beso, se ne nuk ka për të na bindur askush që të heqim dorë prej të qenit të çmendurit e rrugës sate, as vetmia dhe hidhërimet, e as tërbimi i pa prà i armiqve tanë…!
Ndoshta do të zhgënjehem me mijëra herë në këtë rrugë dhe me mijëra herë do të ngarend pas xixëllonjave, me mijëra herë do të më duket shumë e bukur puna e kishtarit që shkon çdo ditë për t’u rënë kambanave, e ujin e pagëzimit do ta pimë si të ishte “uji i jetës”; megjithatë, me botëkuptimin e Mevlanës, nuk do ta lëmë pa e nxjerrë zemrën e t’ua dhurojmë atë edhe atyre që na gënjejnë në rrugën tënde…
O heroi i këndshëm i ëndrrave më të ëmbla! Mos i ler të presin edhe për shumë gjatë këto zemra që kanë aq shumë nevojë për eliksirin jetëdhënës të gojës sate, sidomos në këto ditë kur mendjemadhësia, pëlqimi i vetes, fama dhe pozitat kërkojnë t’i nxijnë me zift shpresat tona të ndritura…!
[1] Shih: et-Taberi, Tarihu’l-umem ue’l-muluk 2/491; Ibn Asakir, Tarihu Dimashk 16/266; Ibnu’l-Esir, el-Kamil fi’t-tarih 2/381.
